Co to neuroblastoma?

Z czym mamy do czynienia?

Neuroblastoma – nerwiak zarodkowy współczulny – to złośliwy nowotwór układu nerwowego. Jest jednym z najczęstszych nowotworów wieku dziecięcego (7–10%). Stanowi 30–50% wszystkich guzów występujących u noworodków. Neuroblastoma rozwija się z listewki nerwowej, z której w prawidłowych warunkach powstają nadnercza i zwoje układu współczulnego.

Nerwiak zarodkowy współczulny jest nowotworem wieku dziecięcego, w którym występuje najwięcej nietypowych objawów, takich jak: senność, brak łaknienia, bóle brzucha, bladość, osłabienie i drażliwość, dlatego pod względem obrazu klinicznego upodobnia się do wielu chorób, zarówno nowotworowych, jak i nienowotworowych. Najczęściej rozpoznanie choroby następuje przypadkiem, ponieważ często nie ma żadnych charakterystycznych objawów, po których mogłaby być rozpoznana.

“Neuro-“ – wskazuje na powstawanie w komórkach nerwowych, a “blast” oznacza niedojrzałe komórki. Normalne „neuroblasty” (niedojrzałe komórki nerwowe) powstają w tkance embrionalnej i wrastają oraz dojrzewają do w pełni funkcjonalnych komórek nerwowych. Neuroblastoma - znaczy niedojrzałe komórki, które mnożąc się formują masę, która nie przekształcającą się w prawidłowe komórki nerwowe (końcówka „-oma” oznacza nowotwór). NB nie jest rakiem centralnego układu nerwowego czy guzem mózgu, lecz czasami NB powoduje przerzuty do centralnego układu nerwowego. Występuje ponad 50 rodzajów nowotworów wieku dziecięcego dzielących się na 12 kategorii, jedną z nich są nowotwory współczulnego układu nerwowego. NB odpowiada za 97% wszystkich przypadków nowotworów współczulnego układu nerwowego.

Neuroblastoma przeważnie pojawia się u małych dzieci – połowa przypadków raka zdiagnozowanych u małych dzieci to NB. Średnia wieku w podczas diagnozy to 2 lata. Liczna część  dzieci jest zdiagnozowana po drugim roku życia ale liczba diagnoz maleje wraz ze wzrostem wieku.

Gdzie powstaje NBL?

Najczęstszym miejscem powstawania NB są (co miało również miejsce u Igi) nadnercza znajdujące się nad każdą z nerek (40% umiejscowionych guzów i 60% choroba rozsiana). NB może także powstać w tkankach nerwowych znajdujących się w szyi (1%),  klatce piersiowej (19%),  jamie brzusznej (30% - poza nadnerczami) lub miednicy (1%) – wszędzie wzdłuż łańcucha współczulnego układu nerwowego. W rzadkich przypadkach,  pierwotny guz może w ogóle nie zostać zlokalizowany. 

Przyczyna:

Chociaż przyczyna powstawania NB jest nieznana, wielu naukowców wierzy, że jest to przypadkowy rozrost komórek podczas normalnego tworzenia się współczulnego układu nerwowego.

Dlaczego walka z neuroblastomą jest tak trudna?

NB wykazuje szeroki zakres zachowań. Niektóre NB mogą u niemowląt po prostu zniknąć bez stosowania leczenia (spontaniczna regresja). Inne NB mogą przetrwać bardzo intensywną wielolekową terapię, z tego powodu NB jest znana jako jeden z najbardziej agresywnych i trudnych w leczeniu nowotworów u dzieci.

Stopnie zaawansowania:

Leczenie jakie otrzyma dziecko z neuroblastomą uzależnione jest od jej umiejscowienia i grupy ryzyka. Ryzyko wyznaczone jest przez wiek, charakterystykę guza (patologię i genetykę) i stopień zaawansowania – rozmiar rozsiania nowotworu.

• Stopień 1 – 21%

Guz ograniczony jest do przestrzeni jednego organu i może być całkowicie usunięty operacyjnie. Mikroskopijne ślady choroby po operacji mogą pozostać, węzły chłonne po obu stronach ciała nie zajęte przez NB.

• Stopień 2 – 15%

2A – Guz jest ograniczony do jednego obszaru ale ze względu na wielkość, lokalizację lub bliskość innych organów nie może być w całości usunięty. Węzły chłonne po obu stronach ciała nie są zajęte przez NB.
2B – Guz jest ograniczony do jednego obszaru i może lub nie może być w całości usunięty. Węzły chłonne po stronie występowania nowotworu wykazują obecność NB, ale węzły chłonne po przeciwnej stronie ciała są wolne od NB.

• Stopień 3 – 17%

Guz przekracza linię środkową ciała (wyznaczoną przez kręgosłup) i występują lub nie występują przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych.
lub

Guz jest ograniczony do jednego obszaru ciała z rozsianiem do węzłów chłonnych znajdujących się po przeciwnej stronie ciała.
lub
Guz jest zlokalizowany, przekracza linię środkową ciała z rozsianiem do węzłów chłonnych występujących po obu stronach ciała.

• Stopień 4 – 41%

Neuroblastoma została wykryta w odległych węzłach chłonnych, szpiku kostnym, kościach, wątrobie lub innych organach (poza szczególnym przypadkiem opisanym jako stopień 4S). Oznaczenie obecności komórek NB tylko przez immunocytologię (nie ma widocznych komórek NB w biopsji lub punkcji szpiku kostnego) nie klasyfikuję dziecka do stopnia 4.

• Stopień 4S – 6%

Zazwyczaj u niemowląt, guz jest ograniczony do jednego obszaru ciała, jak w stopniu 1 lub 2 nowotworu, ale choroba rozprzestrzenia się tyko do wątroby, skóry lub zajmuje mniej niż 10% szpiku kostnego (bez uszkodzenia kości).

MYCN.  

Kolejnym czynnikiem branym pod uwagę przy określaniu grupy ryzyka jest MYCN (pisane też N-myc). MYCN jest rodzajem onkogenu - genu z sekwencją DNA, która powoduje raka. MYCN jest niekorzystnym czynnikiem - kiedy występuje więcej niż 10 jego kopii, guz neuroblastomy nazywany jest wtedy guzem z amplifikacją MYCN. Około 20 % wszystkich przypadków neuroblastomy posiada amplifikację MYCN. Jest ona bardziej powszechna w chorobach rozsianych, niż w guzach zlokalizowanych. Amplifikacja MYCN została znaleziona w mniej niż 10 % chorych w 1 i 2 stopniu zaawansowania, w około 10 % w stopniu 4s i w około 30% w stopniach 3 i 4.

MYCN jest ważnym czynnikiem prognostycznym. Młodsze dzieci i dzieci w niskim stadium choroby będą leczone jako grupa wysokiego ryzyka, jeśli ich guz posiada amplifikację MYCN, ale MYCN nie koniecznie określa gorszą prognozę w przypadkach wysokiego ryzyka, ponieważ jeden lub więcej niekorzystnych czynników jest obecnych we wszystkich przypadkach z grupy wysokiego ryzyka.

MYCN + jest traktowany jako czynnik złego rokowania, który powoduje bardzo duże ryzyko wystąpienia wznowy. Jedyna szansą aby temu zapobiec i zwiększyć szansę Igusi o 20 % jest leczenie przeciwciałami anty-GD2.